دیوار کوتاه منطقه سیدی و حقایقی که در سیل مشهد گم شد
خبرگزاری نام: خراسان رضوی عصر روز چهارشنبه 26 اردیبهشت ماه بود که آسمان تیره شد و ساعاتی بارانی سیل آسا ـ که می گویند در نیم قرن اخیر در خطه خراسان کم سابقه بوده ـ باریدن گرفت. ظرف مدتی کوتاه، سیل و گل و لای برخی محلات مشهد و شهرستان های اطراف را درنوردید و متاسفانه هفت تن از هموطنانمان هم جان باختند و تعدادی دیگر مفقود شدند. امروز در گزارش پیش رو با مرور و واکاوی حادثه و اتفاقات قبل از آن، بدنبال هشدار و جلوگیری از مخاطرات آتی این سیل از نظر کارشناسان هستیم.
به گزارش خبرنگار ایسنا، از لحظات ابتدایی، مسئولان استانی و کشوری برای مهار بحران وارد عمل شدند و امدادرسانی شروع شد. وزیر کشور روز بعد با حضور در مشهد مقدس، از نقاط حادثه دیده سرکشی کرد و تصمیماتی برای تسریع ارائه خدمت به لطمه دیدگان گرفته شد که جای تقدیر دارد، اما این میان متاسفانه بازهم برخی مدیران شهری با برخوردی غیرمسئولانه و فرافکنی، اهتمام کردند، تمام سیل مشهد و خراسان را گردن دیواری در آخر بلوار سیدی بیاندازند که متعلق به آستان قدس رضوی است. حربه ای که جواب داد و به سرعت سیل شایعات، همراه سیل روز چهارشنبه شد و در فضای مجازی این طور برجسته شد: «تشدید سیل منطقه سیدی با دیوار اراضی متعلق به آستان قدس»
اما وقتی به پیشینه ساخت و ساز در منطقه سیدی نگاهی بیاندازیم، با یک جمله ثابت رو به خواهیم شد و آن جمله اینست: «تصرف و ساخت و ساز غیرمجاز». چندین دهه است که حاشیه نشینی و ساخت و سازهای بدون مجوز مشهد، خصوصاً در کمربند جنوبی و ارتفاعات آن، نقل محافل شهرسازی و تشکل های فعال دراین زمینه است، ولیکن این هشدارها هیچ وقت شنیده و برآن تدبیر جدی نشده است.
میرزایی فعال حوزه شهرسازی می گوید: «از ابتدای دهه 50 ساخت و سازهای بدون مجوز در کمربند جنوبی و حاشیه مشهد، همیشه جزو معضل های شناسایی شده بوده که تا حالا مسئولان استانی و شهری عزمی جدی برای حل ریشه ای آن نداشته اند، هم به لحاظ مخاطرات زلزله و فعال شدن "گسل جنوبی مشهد" و "گسل سنگ بست-شاندیز" و هم به لحاظ کور شدن مسیل های صدها ساله آب که در کوه پایه های خلج در جنوب شرقی شهر مشهد واقع شده است.»
موضوع به همین جا ختم نمی شود و در کمربند شمالی مشهد هم شاهد تصرف های غیرقانونی و ساخت و سازهای بدون مجوز و نبود نقشه راه اصلاحی کوتاه مدت و طولانی مدت هستیم.
علی نظری کارشناس زمین شناسی می گوید: « متاسفانه به دلیلهای مختلف، حریم 300 متری گسل ها و رودخانه ها، در خراسان رضوی رعایت نشده است. زلزله های نه چندان قوی و سیل آب های گاه و بی گاه، به آسانی خسارت می زند و قربانی می گیرد، اول به سبب عدم نظارت و قاطعیت دستگاه های مسئول برای رعایت حریم ها طبق قانون و بعد بی توجهی مردم به هشدارها، امروز گرفتار این بلایا شده ایم. باران نعمت است ولی چون ما طبیعت را تخریب کرده ایم، اندک بارندگی برایمان نقمت می شود. هم مسئولان نباید مماشات کنند و هم مردم باید همراهی کنند. برای مثال در شمال شهر مشهد، گسل «کشف رود» که فعال است و لرزه نگاری های آن موید این سخن است، درست در منطقه ای واقع شده که بافت فرسوده حاشیه شهر مشهد همانجاست و هنوز هم عده ای درحال ساخت و سازهای ناایمن در آن مناطق هستند. از طرفی «کشف رود» هزاران سال مانند زه کش عمل کرده و سیل آب های فصلی شمال شهر مشهد از آن عبور می کرده اند، اما امروز با ساخت و سازهای بی رویه در مجاورت این منطقه مسیل ها و حتی بستررودخانه در بعضی نقاط دستخوش دستکاری و تغییر شده اند و برخی پل های غیراصولی هم روی همین نقاط بنا شده است.»
در سیلآب اخیر مشهد، غافلگیری هم مزید بر علت شد و برای مثال صوتی منتشر گردید که مدیر بحران شهرداری مشهد که متولی رصد، نظارت و اعلام هشدارهای شهری است، خود در جریان سیل نبوده و آنرا کتمان می کند، گرچه این مسئول شهری با دستور استاندار خراسان رضوی عزل شد، اما این سوال باقی می ماند که نهادهای مسئولی چون آب و هوا شناسی، ستاد بحران استان و دستگاه های شهری و استانی چرا بموقع هشدارهای لازم را به دستگاه های خدماتی برای پیشگیری و همین طور آمادگی مردم از قبل نداده اند.
ماجرا اما به همین جا ختم نمی شود و بعد از حادثه چندتن از اعضای شورای شهر مشهد با حضور در منطقه لطمه دیده «سیدی»، انگشت بهتان را به سمت دیوار آستان قدس می گیرند و آنرا مسبب شدت سیل می دانند، حال آن که طبق ماده ۱۱۰ قانون شهرداری ها همه مالکان موظفند دور زمین هایشان را دیوارکشی کنند و درباب زمین پشت «بولوار سپاه» و منتهی به «کوه های خلج» هم این اقدام با مجوز مکتوب شهرداری انجام شده است و اگر دیواری آن جا بوده در حقیقت طبق قوانین شهری و شهرداری در آن نقطه کشیده شده است و مجوز دهندگان باید مخاطب این چرایی اعضای شورای شهر باشند.
از سویی متولی مدیریت مسیل ها در اراضی شهری شهرداری ها و در اراضی برون شهری آب منطقه ای است. در زمین مورد نظر سه مسیل وجود داشته که در نهایت به یک مسیل ختم می شده و باتوجه به بارش های بی سابقه در ۵۰ سال گذشته، مسیل ها فعال شده و حجم عظیمی از آب سرریز شده از کوه های خلج را به جریان انداخته است و سوالی که پیش می آید اینست، چرا شورای شهر و شهرداری ها در دوره حاضر و ادوار گذشته، نظارت درستی برای مدیریت این مسیل ها و همین طور روی ساخت و سازهای منطقه نداشته اند و با علم به اختلافات حقوقی زمینهای مذکور و عدم ایمنی لازم منطقه، باز هم اجازه توسعه شهری و ارائه امکاناتی داده اند که دیر یا زود منجر به حادثه می شده ؟
همانطور که شهردار مشهد هم اعلام نموده، کوچه سپاه ۶۹، نه در مجاورت مسیل، بلکه در راه مسیل قرار داشته است و حجم عظیم آب سر ریز شده در مسیل های سه گانه تجمیع شده و پس از تخریب منازل و دیوار وارد این کوچه شده و به سمت محدوده معروف به جنگل طرق سرازیر شده است، پس به نظر می آید، کوتاهی و قصورهایی وجود دارد که قابل بررسی و پیگیری از طرف مراجع ذی صلاح است.
در همین زمینه نایب رییس شورای عالی استانها از قرارگیری موضوع رسیدگی به خسارت سیل مشهد به عنوان دستورکار شورای شهر مشهد آگاهی داد و اظهار داشت: «شورای شهر مشهد در رابطه ی سیل مشهد مقدس تحقیق می کند و اگر قصوری از طرف مدیریت شهری رخ داده باشد اساسا به مراجع قضایی معرفی می شود.»
از اینها گذشته متاسفانه مشابه اتفاق سپاه ۶۹ در منطقه سیدی، در نقاط دیگری از مشهد خصوصاً میدان انقلاب که در نزدیکی مرکز شهر قرار دارد نیز رخ داده و بنظر می رسد آنجا دیوار کوتاهی نبوده که تقصیرها را گردن آن بیاندازند. این مساله زنگ خطری جدی است که مسأله دست کاری در طبیعت و عدم تدبیر نسبت به مسیل ها و پیش بینی تخلیه مناسب برای روان آب های سطحی چالشی خواهد بود که در آینده نیز هر آن امکان وقوع مجدد دارد. ساخت و سازهای بدون مجوز در راه رودخانه ها و مسیل ها و همین طور توسعه شهری روی خط گسل های فعال و نیز مسامحه و چشم پوشی از برخورد قاطع با متصرفان و متخلفان در ادوار مختلف سبب شده، به هنگام حادثه منابع ملی و سرمایه های کشور خسارت سنگین متحمل شود و مردم نیز متضرر اصلی باشند که دار و ندار خودرا از دست بدهند.
منبع: خبرگزاری نام
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب